Retina

retina
Gözün en iç tabakası, ağ tabaka.




papillit
Görme sinirinin retinaya girdiği yerin (optik papilla) ödemli iltihabı.

retinit
retina iltihabı.

Retina hastalıklarıRetinada oluşan hastalıklar doğrudan görme duyumuzu tehdit ettiğinden erken teşhis, koruyucu tedavi ve geç kalınmadan yapılacak doğru cerrahi girişim hayati önem taşımaktadır.



Retina milyonlarca görme hücresinden oluşan gözün arka duvarıdır. Retinayı oluşturan görme hücreleri sinir lifleri ile görüntüleri beyine iletmek üzere görme sinirine ulaştırırlar. Dolayısıyla sağlıklı bir retina görme duyumuzun ana unsurudur.




Retina hastalıkları; retina dekolmanları (yırtıklar), şeker hastalığına ve hipertansiyona bağlı retina kanamaları, göz içi yabancı cisimler, göz içi iltihapları ve doğumsal katarakttır.

Retina dekolmanları (yırtıklar)

Retina dekolmanı, gözün retina tabakasının çeşitli nedenlerle yerinden ayrılmasıdır. Retina yırtıkları ise, retina tabakasında özellikle zayıf noktalarda yırtılma sonucu oluşur. Çeşitli sebepleri vardır. Retina yırtıkları retina dekolmanına sebep olabilirken, hastalar özellikle şimşek çakması ve kuş kanatı çırpmasından şikayet ederler. Bu önemli bir ipucudur. Hemen göz hekimine müracaat edilmelidir. Çünkü ancak erken müdahale ile iyi sonuç alınabilir. Retina dekolmanları en çok yüksek miyoplarda olur. Şeker hastalarının ileri göz bozulmalarında da dekolman gelişebilmektedir.

Şeker ve hipertansiyona bağlı retina kanamaları

Retinanın en büyük iki düşmanı şeker ve hipertansiyon hastalıklarıdır. Şeker ve hipertansiyon hastalıkları vücudun tüm sistemlerini olumsuz etkiler ve en büyük etkiyi gözde meydana getirir. Şeker hastalığının gözde oluşturduğu probleme diabetik retinopati denir. Diabetik detinopati şeker hastalığına bağlı körlüğün en sık görülen nedenidir. Bu nedenle her şeker ve hipertansiyon hastası, şikayeti olsun olmasın 6 ayda bir düzenli göz muayenesi olmalıdır...

Retina hastalıklarında düzenli göz muayenesi önemlidir

Retinasında hiçbir problem olmayan hasta yılda bir kez, kısmi problemleri oluşmuş bir hasta -eğer doktoru daha erken çağırmamışsa- 6 ayda bir kez retina muayenesi olmalıdır. Bunun dışında görmede herhangi bir sıkıntı hissedildiği an hemen göz
hekimi ile görüşülmelidir.

Miyop

miyopluk
5 metreden daha uzağı yeteri kadar görememeye miyopluk denir. Nedeni, göz kaslarının yorulmuş ve kuvvetlerini kaybetmiş olmasıdır. İrsi olanları da vardır

astigmatlık
Göz yuvarlağı çaplarının düzensiz olması sonucu ortaya çıkan bir çeşit göz bozukluğudur. Hasta; noktaları bir çizgi halinde görür. Çoğunlukla doğuştandır. miyopluk veya hipermetroplukla beraber de görülebilir. Bazı astigmatlar, baş ağrılarından da şikayet ederler. Tedavi için doktorun vereceği gözlüğü kullanmak gerekir.

Miyopi Nedir?

Cisimlerden gelen ışınların retinaya yerine retinanın ön kısmında odaklanmasıdır. Gözün ön arka eksen uzunluğunun normalden fazla olması, kornea tabakasının kırıcılığının normalden fazla olması ve bazı katarakt türleri miyopiye sebep olur.


Miyopi gelişimi kaç yaşında başlar, kaç yaşında durur?

Çoğunlukla okul çağlarında başlar ve yirmili yaşlarda durur. Bu kural hastaların çoğu için geçerli olsa da hepsi için geçerli değildir. Bazı miyopi tipleri doğuştan olabileceği gibi bazı kişilerde ilerleme yirmili yaşlarda durmayabilir. Genellikle otuzlu yaşlarda başlayan ve nadir görülen bir hastalık olan keratokonustaysa ilerleme hiç durmaz ve çok yüksek derecelere ulaşır.


Devamlı gözlük taksam ilerlemesi durur mu?

Bilinenin aksine gözlük takmak gözlük derecelerinizin ilerlemesini etkilemez. Kontakt lens kullanımı ve LASIK ameliyatı da ilerlemeyi durdurmaz.


Miyopinin belirtileri nelerdir?

En sık belirtisi uzağı görememektir. Yüksek derece miyoplar yakının da göremezler. Gözlerin kısarak bakılması da miyopik hastalarda sık görülen bir belirtidir.


Hipermetropi Nedir?

Cisimlerden gelen ışınların retina yerine retinanın arka kısmında odaklanmasıdır. Gözün ön arka eksen uzunluğunun normalden kısa olması, kornea tabakasının kırıcılığının normalden az olması hipermetropiye sebep olur.


Ne zaman başlar, ne zaman durur?

Hipermetropi genellikle küçük yaşlarda başlar ve ilerleyici değildir. Okul öncesi dönemde göz küresi büyümesini tamamlamadığından +3.00 dioptriye kadar hipermetropi görülebilir. Hipermetropi küçük yaşlarda başlamasına rağmen daha ileri yaşlarda belirti verebilir.


Belirtileri Nelerdir?

Küçük dereceli hipermetroplarda okuma sırsında baş ağrısı dışında belirti olmayabilir. Daha yüksek dereceli hipermetropilerde yakın ve hatta uzak görme sorunu olabilir. Çocuklarda tedavi edilmemiş hipermetropiye bağlı olarak içe kayma görüleilir.


Devamlı gözlük taksam ilerlemesi durur mu?

Bilinenin aksine gözlük takmak hipermetropi derecesini etkilemez . Kontakt lens içinde aynı şeyler geçerlidir.

Kornea

keratit
kornea iltihabı.

keratometre
kornea kavislerini ölçmekte kullanılan alet.

keratoplasti
Matlaşmış korneanın yerine başkasından alınan korneanın konulması ameliyatı.

keratoskop
korneayı muayene aleti.


Kornea nakli ne demektir ? ( Keratoplasti )

Kornea nakli, şeffaflığını yitirmiş ya da şekli bozulmuş kornea dokusunun çıkarılarak yerine ölüden alınan sağlıklı kornea dokusunun yerleştirilmesi ameliyatıdır. Göz nakli halk arasında yerleşmiş yanlış bir ifade olarak kornea nakli yerine kullanılmaktadır. Bugünkü tıbbın imkanları içinde gözde nakli yapılan kornea tabakasıdır. Göz küresinin nakli söz konusu değildir.

Kornea nakli neden yapılır?
Normalde şeffaf ve damarsız olan kornea dokusu, değişik sebeplerle, yara dokusunun oluşmasıyla ya da ödem (şişme) nedeniyle bulanıklaşabilir. Korneanın bulanıklaşması, gelen ışığın düzgün kırılamamasına ve görmenin azalmasına neden olur. Bazı durumlarda bulanık kornea ile beraber şiddetli ağrı da olabilir. Kornea nakli görmeyi düzeltmek, ağrıyı azaltmak ya da göz bütünlüğünü korumak için yapılabilir.

Hangi durumlarda kornea nakli gerekebilir?- Göz cerrahisi sonrası korneanın şeffaf kalmasını sağlayan hücreler hasar görürse ve kornea bulanıklaşırsa
- Korneanın kubbe şekli bozulursa, örneğin konikleşirse (keratokonus)
- Kalıtsal geçiş gösteren bazı kornea hastalıklarında
- Enfeksiyon nedeni ile korneada yara dokusu ve yeni damarlanma olursa (örneğin, Herpes -uçuk virüsü- keratiti sonrası)
- Kazalar nedeniyle kornea bulanıklaşırsa veya bütünlüğü ağır derecede bozulursa
- Kornea nakli sonrası vücut dokuyu reddederse

Nakil yapılacak kornea dokusu nasıl ve nereden temin edilir? Göz bankası nedir?
Ülkemizde Ankara ve İstanbul'da çalışan göz bankaları vardır. Ayrıca pek çok hastane, bir bankaya bağlı olmadan, kendi bünyesinde kornea temin edebilmektedir. Göz bankaları kornea dokusunu ölüden almak, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alınan dokunun nakile uygun olup olmadığını belirlemek ve doku nakli yapılacak merkezlere ulaştırmak ile yükümlüdür.
Kornea, çeşitli nedenlerle ölen ancak korneası sağlıklı yapıda olan kişilerden alınır. Korneaların kullanılabilmesi için kişinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekir. Nakil yapılacak kişiye herhangi bir hastalık geçmemesi için vericinin kanında AIDS, bulaşıcı hepatit ve frengi gibi hastalıklara yol açan mikroorganizmaların varlığı araştırılır. Kornea damarsız bir doku olduğu için kan grubu uyumu gerekli değildir.

İdeal olarak ölümden sonraki ilk 12 saat içinde kornea alınır. Gelişen teknoloji ve uygun doku saklama yöntemleri ile ölüden yalnız kornea dokusu (gözün önündeki şeffaf tabaka, yaklaşık 15 mm çapında, 0.6 mm kalınlığında) alınır ve gözün tümünün alınması gerekmez. Bu nedenle kornea alımı, ölen kişide görünen bir değişikliğine yol açmaz.
Ölüden alınan ve özel besleyici solüsyonlarda saklanan korneaların hücre özellikleri ve nakil için yeterli olup olmadıkları göz bankalarındaki özel mikroskoplarla incelendikten sonra belirlenir. Uygun olanlar, ideal olarak 7 gün içinde bekleyen hastalara nakledilir.

Korneası bulanıklaşan herkes kornea naklinden fayda görür mü?
Kornea naklinden fayda görebilmek için gözün kornea dışındaki yapılarının normal olması gerekir. Gözün görüntüyü algılayan ve beyine gönderen retina tabakasında bir hasar varsa kişi yapılan nakilden fayda görmez. Hastanın en azından ışığı seçer düzeyde bir görmesinin olması, retina dokusunun ve diğer göz içi yapılarının sağlıklı olması gerekir. Hastanın bu ameliyattan yarar görüp göremeyeceği göz doktorunun yapacağı ayrıntılı muayene, göz ultrasonografisi ve gerekirse retinanın durumu hakkında bilgi veren bazı (elektrofizyolojik) testlerle tespit edilir.

Kornea nakli ameliyatı nasıl yapılır?
Kornea nakli ameliyatı çoğunlukla lokal anestezi altında yapılır. Hasta uyutulmaz, yalnız gözü ve çevresi uyuşturulur. Çocuklarda, lokal anestezi ile duramayacak hastalarda veya cerrah tercihi ile genel anestezi altında yapılabilir.
Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılır ve ölüden alınan şeffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikilir. Eğer hastanın kataraktı varsa, kornea nakli sırasında kataraktı da alınabilir.

Kornea nakli, şeffaflığını yitirmiş ya da şekli bozulmuş kornea dokusunun çıkarılarak yerine ölüden alınan sağlıklı kornea dokusunun yerleştirilmesi ameliyatıdır. Göz nakli halk arasında yerleşmiş yanlış bir ifade olarak kornea nakli yerine kullanılmaktadır. Bugünkü tıbbın imkanları içinde gözde nakli yapılan kornea tabakasıdır. Göz küresinin nakli söz konusu değildir.

Kornea nakli neden yapılır?
Normalde şeffaf ve damarsız olan kornea dokusu, değişik sebeplerle, yara dokusunun oluşmasıyla ya da ödem (şişme) nedeniyle bulanıklaşabilir. Korneanın bulanıklaşması, gelen ışığın düzgün kırılamamasına ve görmenin azalmasına neden olur. Bazı durumlarda bulanık kornea ile beraber şiddetli ağrı da olabilir. Kornea nakli görmeyi düzeltmek, ağrıyı azaltmak ya da göz bütünlüğünü korumak için yapılabilir.

Hangi durumlarda kornea nakli gerekebilir?
- Göz cerrahisi sonrası korneanın şeffaf kalmasını sağlayan hücreler hasar görürse ve kornea bulanıklaşırsa
- Korneanın kubbe şekli bozulursa, örneğin konikleşirse (keratokonus)
- Kalıtsal geçiş gösteren bazı kornea hastalıklarında
- Enfeksiyon nedeni ile korneada yara dokusu ve lekelenme (örneğin, Herpes -uçuk virüsü- keratiti sonrası)
- Kazalar nedeniyle kornea bulanıklaşırsa veya bütünlüğü ağır derecede bozulursa
- Kornea nakli sonrası vücut dokuyu reddederse

Nakil yapılacak kornea dokusu nasıl ve nereden temin edilir?

Göz bankası nedir?
Ülkemizde bazı hastane bünyelerinde, Sağlık Bakanlığı denetiminde çalışan göz bankaları vardır. Bu bankaların; özel yetişmiş elemanları vasıtasıyla ölüden kornea dokusunu alma, vericinin bulaşıcı bir hastalığı olup olmadığını inceleme, alınan korneanın kalitesini inceleme, saklama ve doku nakil merkezlerine ulaştırma yetki ve yükümlülükleri vardır. Göz bankalarında görevli olmayan hekim, hemşire ya da diğer sağlık çalışanlarının ölüden kornea alma yetkileri yoktur. Ancak göz bankalarından temin edilen kornealar, o konuda deneyimli göz cerrahları tarafından uygun koşullu kornea nakil merkezi olarak tanımlanan cerrahi kliniklerde hastalara ameliyatla nakledilebilir.
Kornea, çeşitli nedenlerle ölen ancak korneası sağlıklı yapıda olan kişilerden alınır. Korneaların kullanılabilmesi için kişinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekir. Nakil yapılacak kişiye herhangi bir hastalık geçmemesi için vericinin kanında AIDS, bulaşıcı hepatit ve frengi gibi hastalıklara yol açan mikroorganizmaların varlığı araştırılır. Kornea damarsız bir doku olduğu için başarılı bir nakil için doku ve kan grupları uyumu gerekli değildir.
İdeal olarak ölümden sonraki ilk 12 saat içinde kornea alınır. Gelişen teknoloji ve uygun doku saklama yöntemleri ile ölüden yalnız kornea dokusu (gözün önündeki şeffaf tabaka, yaklaşık 15 mm çapında, 0.6 mm kalınlığında) alınır ve gözün tümünün alınması gerekmez. Bu nedenle kornea alımı, ölen kişide görünen bir değişikliğine yol açmaz.
Ölüden alınan ve özel besleyici solüsyonlarda saklanan korneaların hücre özellikleri ve nakil için yeterli olup olmadıkları göz bankalarındaki özel mikroskoplarla incelendikten sonra belirlenir. Uygun olanlar, ideal olarak 7 gün içinde bekleyen hastalara nakledilir.

Korneası bulanıklaşan herkes kornea naklinden fayda görür mü?
Kornea naklinden fayda görebilmek için gözün kornea dışındaki yapılarının normal olması gerekir. Gözün görüntüyü algılayan ve beyine gönderen retina tabakasında bir hasar varsa kişi yapılan nakilden fayda görmez. Hastanın en azından ışığı seçer düzeyde bir görmesinin olması, retina dokusunun ve diğer göz içi yapılarının sağlıklı olması gerekir. Hastanın bu ameliyattan yarar görüp göremeyeceği göz doktorunun yapacağı ayrıntılı muayene, göz ultrasonografisi ve gerekirse retinanın durumu hakkında bilgi veren bazı (elektrofizyolojik) testlerle tespit edilir.

Kornea nakli ameliyatı nasıl yapılır?
Kornea nakli ameliyatı genel ya da lokal anestezi altında yapılır. Lokal anestezide hasta uyutulmaz, yalnız gözü ve çevresi uyuşturulur. Çocuklarda, lokal anestezi ile duramayacak hastalarda veya cerrah tercihi ile genel anestezi altında yapılabilir.
Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılır ve ölüden alınan şeffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikilir. Eğer hastanın kataraktı varsa, kornea nakli sırasında kataraktı da alınabilir. Göz tansiyonu yüksek olan hastaların tercihen kornea naklinden önce cerrahi ya da ilaç yöntemleriyle tansiyonlarının kontrol altına alınmış olmaları uygun olur.

Kornea nakli ameliyatının riskleri var mıdır?
Hiç bir cerrahi girişim risksiz değildir. Olabilecek komplikasyonlar (istenmeyen sonuçlar) arasında enfeksiyon, kanama, retina tabakasının yerinden ayrılması (retina dekolmanı), göz içi basıncının artması (glokom), göz merceğinin şeffaflığını yitirmesi (katarakt oluşumu) sayılabilir. Bazı durumlarda hastanın gözü yeni nakledilen dokuyu reddedebilir ve kornea bulanıklaşabilir.
Ayrıca ameliyat dışında, lokal veya genel anesteziye bağlı komplikasyonlar gelişebilir. Bu tür komplikasyonlar, ameliyat öncesi hastanın genel durumunun iyi değerlendirilmesi ve eğer varsa, kalp hastalığı, şeker hastalığı, akciğer ya da böbrek hastalığı gibi hastalıklarının öncelikle tedavi edilmesi ile en aza indirilir.

Doku reddi ne demektir?
Doku reddi, vücudun bağışıklık sisteminin, bir yabancıdan nakledilen dokuyu tanıması ve ondan kurtulmaya çalışma çabasıdır. Bu çaba, yeni kornea dokusunda bulanıklaşma ve damarlanma ile kendini gösterir, nakledilen doku yok olmaz.
Kornea dokusu damarsız olduğu için, diğer bütün organ ve doku nakillerine göre çok avantajlıdır, ve doku reddi az oranda olur. Doku reddi, daha çok, nakil yapılan kişinin korneasında, daha önceden yoğun damarlanma varsa ortaya çıkar. Ayrıca dikişlerin gevşemesi veya kopması, gözde iltihabi durumlar, göz tansiyonu, iris dokusunun korneaya yapışıklıkları doku reddi ihtimalini artırırlar.

Doku reddi tedavi edilebilir mi?
Doku reddi çoğu hastada (%90) steroidli damlalarla tedavi edilerek ortadan kaldırılır. Steroidli damlalar, alıcının bağışıklık sistemini baskılar, ve yeni dokuyu reddedmesini önler. Damlalar yeterli kalmazsa, damardan yüksek doz steroidli ilaçlar vermek gerekebilir.

Nakil yapılan bir hastada doku reddi nasıl anlaşılır?
Nakil yapılan bir hastada, gözde kızarıklık, ışığa hassasiyet, görmede azalma ve ağrı olursa, doku reddi olabileceği düşünülmeli ve hemen göz doktoruna başvurulmalıdır. Erken dönemde başvurmak doku reddinin tedavi edilebilmesi için en önemli kriterdir.

Doku reddi tedaviye yanıt vermezse ne olur?
Kornea doku reddi ile yeniden bulanıklaşırsa, tekrardan aynı göze nakil yapılabilir.

Kornea naklinden sonra gözün rengi değişir mi?
Hayır değişmez. Gözün rengini veren iris dokusu korneanın arkasında yer alır ve cerrahiden etkilenmez.

Gözleri bağışlamak için ne yapmak gerekir?
Gözlerinizi bağışlamak için öncelikle bu düşüncenizi en yakınlarınızla paylaşınız. Ehliyetinizin arkasında bulunan göz bağışı ile ilgili haneyi işaretlemeyi unutmayınız. Ölümden sonraki süreçte yakınlarınız bu isteğinizi yerine getirmekten mutluluk duyacaklardır.
Ayrıca, organ ve doku nakli yapılan üniversite ve devlet hastanelerinden temin edebileceğiniz organ ve doku bağışı kartlarını doldurabilirsiniz. Bu kartların bir kopyasını yanınızda taşıyınız. Yasalarımıza göre kornea bir - organ değil- doku olduğu için, aksi beyan edilmedikçe, ölümden sonra bağışlanmış sayılır.
Unutmayın ki, bağışlayacağınız korneanız, bir başka insan için bir umut ve bir ışık olacaktır.

Katarakt

katarakt
Göz merceğinin bulutlanıp, görmenin bozulmasına halk arasında aksu, akbasma veya göze perde inmesi adı verilir. Çoğunlukla 50 yaşından sonra görülür. Nedeni göz yaralanması, şeker hastalığı, gözün uzun süre ışığa maruz kalması, damar sertliği veya beze hastalığıdır. Bazen doğuştan da olabilir. En çok rastlananı yaşlılığın neden olduğu katarakttır.

Katarakt, göz içindeki lensin saydamlığını kaybederek opak bir görünüm alması durumudur.

Göz kameraya benzeyen optik bir sistemdir. Dışarıdan gelen ışık ve görüntülerin görme merkezine net olarak ulaşabilmesi için, önce gözün en dış saydam tabakası olan korneada, sonra gözün içindeki lens tabakasında kırılması gerekir. Normal şartlarda bu iki tabaka da saydam yapıdadır. Katarakt göz içindeki lensin saydamlığını kaybederek opak bir görünüm alması durumundadır.

Türleri

Birçok tipi olmakla birlikte, kataraktlar genel olarak 3 ana grup altında incelenebilirler:

Yaşa bağlı kataraktlar
Doğumsal kataraktlar
İkincil kataraktlar: Bazı ilaçların uzun süreli kullanımı (kortizon gibi), darbeler, metobolik hastalıklar (diyabet gibi) sonucunda oluşanlardır

Ortaya çıkışı

Katarakt en sık yaşa bağlı olarak ortaya çıkar. Bilinen bir sebebi olmamakla birlikte beslenme, ültraviyole ışınları gibi birçok risk faktörü bulunmaktadır. Lensin opaklaşmasının durumuna göre hastalar önceleri uzak ya da yakın görme bozukluğundan şikayet ederler. Opaklaşma arttıkça hem uzak hem de yakın görmeler hastanın sosyal yaşantısını rahatsız edecek şekilde azalır.

Tedavisi

Kataraktın ilaçla veya gözlükle tedavisi mümkün değildir. İlerlemesini de durdurabilecek etkili bir yöntem bulunabilmiş değildir. Tek tedavisi ameliyattır. Ameliyat, şeffaflığını kaybetmiş olan göz merceğinin alınıp yerine yeni bir göz merceğinin yerleştirilmesi sistemine dayanmaktadır.

Katarakt tedavisinin en güncel olan ameliyat sistemi Fako cerrahisidir. Fako cihazı, saniyede 40.000 defa titreşen ses dalgaları yardımıyla kataraktı göz içerisinde eritir. Böylece katarakt temizlendikten sonra, katlanabilir ve akrilik maddeden üretilmiş mercek göz içerisine yerleştirilir.

Fako cihazı sayesinde göz içerisine çok küçük bir bölgeden girilerek ameliyat tamamlanmaktadır. Her türlü katarakta uygulanabilmektedir. İşlem süresi kısalmakta ve ameliyatın emniyeti artmaktadır. İşlemi tamamlarken

gözbebekleri iltihabı
Gözün bir kazayla yaralanması veya romatizmalı hastalarda üşütme sonucu ortaya çıkar. Bazen; şeker hastalığı, burun hastalıkları, ve frengili hastalarda da görülür. Tıp dilinde iritis denilen bu hastalık vakit kaybedilmeden tedavi edilmesi gerekir. Hasta, ışığa fazla bakamaz. Gözlerinde veya gözlerinin üst kısmına gelen bölgede şiddetli ağrılar vardır. Gözlerde; sulanma ve kızarıklık da görülür. Göze dikkatle bakıldığında; renkli kısmın etrafındaki rengin de koyulaştığı görülür.

Sıklıkla genç erişkinlerde görülür ve vakaların çoğunda neden frengidir. Kornea yaraları, şeker hasta1ığı, romatizma, diş apseleri ve burun iltihapları da iritis nedenleri olabilir.

Belirtileri:

Gözde şiddetli ağrı duyulur. Göz aşırı sulanır ve kızarır. Hasta, parlak ışığa bakamaz. Korneanın rengi bulanıklaşır ve gözbebeğinin ışığa karşı refleksleri düzensizleşir.

Seyri:

Gözbebeğinin refleksleri zamanla tamamen kaybolur ve görme iyice bulanıklaşır. Böyle bir kriz birkaç hafta sürebilir.

Tedavi:

Nedene yöneliktir. Dinlenme, camları koyu renkli gözlük kullanılması, fazla okumaktan kaçınılması salık verilir. Ayrıca, göze ılık pansuman yapılır ve ağrı giderici ilaçlar verilir. Atropinli damlalar ya da merhemler kullanılır.

Daltonizm(Renk Körlüğü)

Daltonizm
Renk körlüğü.

Normal bir insan gözü 15.000 renk tonunu fark edebilir.

Göz hastalıkları biliminin yani Oftalmolojinin en az bilinen yönlerinden biri de “Diskromatopsi” adı verilen renkli görme bozukluklarının incelenmesidir. Bu bozuklukların içerisinde en çok bilineni ise “Daltonizm” dir.

Bilinmesi gerekir ki Daltonizm yalnız renkli görme anomalilerinin kalıtımsal yönünü yansıtır. Halbuki, zaman içinde oluşan renkli görme bozukluğu da vardır !

1-RENKLERİN ALGILANMASI

Koni adı verilen 3 tip retina hücresi sayesinde, gözümüz temel renk olan kırmızı, yeşil ve maviyi algılayabilir.

Algılanan bu sinyaller optik yollar sayesinde ve antagonist kırmızı-yeşil ve mavi-sarı çiftler halinde kodlanmış olarak beyine gönderilir.

Beyin ise görme korteks seviyesinde ve sonra diğer merkezlerde bu verileri yorumlayarak renklerin algılanmasını sağlar.

2-KALITIMSAL DİSKROMATOPSİLER: DALTONİZM

1- İki asır önce kendisi de renk körü olan İngiliz fizikçi John Dalton, renk algılama fizyolojisi üzerine keşifler yolunu açtı. Ama günümüzde dahi alınması gereken çok uzun bir mesafe daha vardır.

Son yıllarda moleküler genetik sayesinde Diskromatopsi konusunda çok ilerleme kaydedilmiştir. Aynı zamanda renklerin beyinde algılaması bize nörofizyoloji hakkında çok önemli bilgiler sağlamıştır.

2- Daltonizmin değişik şekilleri :
Daltonyen kişiler renkleri oluşturan üç kanala birden sahip değildirler :

· Kanallardan biri eksik olabilir. Bu durumda Daltonyen kişi “dikromat” tır. Yani renkleri ancak gözünde olan iki kanal vasıtası ile algılamaktadır.

Eğer kırmızı görme hücreleri eksik ise kişi “Protanop”tur

Eğer yeşil görme hücreleri eksikse “Döteranop”tur. (en sık görülen türdür.)

Eğer mavi hücreleri eksikse “Tritanop”tur. ( en az görülen türdür.)

· Kanallardan hepsi mevcuttur ama birisi hatalıdır. Bu durumda Daltonyen “Trikromat Anormal”tır.

Eğer kırmızı kanal bozuk ise kişi “Protanomal”dir.

Eğer yeşil kanal bozuk ise kişi “Döteranomal”dir.

Eğer mavi kanal bozuk ise kişi “Tritanomal”dir.

3- Daltonyen Geni :

Günlük yaşamda “Trikromat Anormal”lerin hataları fark edilmez. Buna karşılık “Dikromatlar”da iş hayatlarını etkileyen çok önemli renk karışıklıkları mevcuttur.

Halk arasında “Daltonyen”lerin yeşil ile kırmızıyı karıştırdıkları söylenir. Aslında onların renk dünyası normal kişilerin renk dünyasından çok farklıdır ve temel olarak iki renkten oluşur. Bu renkler mavi ve sarıdır; ama çok büyük nüanslarla birliktedir.

4- Daltonizmin kalıtımsal geçişi :

En sık karşılaşılan iki çeşit için (kırmızı ve yeşil) hücrelerin eksikliğinde kalıtımsal geçiş sekse bağlı X kromozomu ile olur.

Yani bir erkek çocuk Daltonyen olması için annesinin X kromozomunda ki Daltonizm genini çocuğuna geçirmesi yeterlidir.

Buna karşılık kız çocuk için yalnız annesinden gelen X kromozomu yeterli değildir. Çünkü, aynı zamanda babasında ki X kromozomundan da Daltonizm genini alması gerekir. Bu nedenle kızların renk körü olmaları çok daha zordur.

X kromozomunda Daltonizm geni taşıyan her erkek çocuk mutlaka Daltonyen’dir.

Buna karşılık bir tek X kromozomunda Daltonizm geni taşıyan kız çocuk Daltonyen değildir. Çünkü her iki X kromozomunun da Daltonyen geni taşıması gerekir.

Demek ki hatalı gen taşıyıcılarının çocuklarında risk ve oranları istatistik olarak saptanabilir. Dünya üzerinde Daltonyen kişilerin oranı erkeklerde % 8, kadınlarda ise % 0,5’tir.

Daltonizm bir hastalık değildir. Demek ki hiçbir şekilde ölüm nedeni değildir.

Şimdiye kadar Daltonyen kişilerin renk görmelerinde hiçbir düzelme olmaz iken üzerinde çalıştığımız “Renk Körlüğü Lensleri” ile (gözde olduğu sürece) belirgin düzelme olmaktadır.

5- Tarama ve mesleki seçim :

Daha ileriki yaşlarda hatalarını önlemek için genç Daltonyen kişilerin okul öncesi ve profesyonel hayat öncesinde anomalilerinin bilinmesi gerekir.

Bunu yalnız göz doktoru saptayabilir ve diskromatopsi oranını belirleyebilir. Bu tanı ileride meslek seçiminde çok önemli faydalar sağlar.

3- Sonradan kazanılan Diskromatopsiler :

Bazı göz veya genel vücut hastalıklarında ( glokom, diyabet.. ) hasta tarafından fark edilmemesine rağmen, renk görmelerinde bozukluklar olabilir. Bu anomalilerin bulunması tanı açısından doktora çok fayda sağlar. Çünkü, bu anomaliler hastalık öncesi ortaya çıkar. Saptanmaları da tedaviye daha çabuk geçilmesini sağlar.

Hiç düzelme olmayan kalıtımsal Diskromatopsilerin aksine, sonradan kazanılan akiz renk körlükleri hastalık süresince değişkendir ve esas hastalığın tedavisi ile düzelebilir.

4- Akromatopsi :

Akromatopsi çok nadirdir ve yeryüzünde rastlanma oranı 1/ 40.000’dir. Bu kişilerde retina konilerinin üç temel renk pigmentlerinden hiçbiri olmadığı için kişi dünyayı siyah-beyaz fotoğraflardaki gibi grinin tonlarında görür.

Arpacık

arpacık
Halk arasında it dirseği de denir. Doktorların Hordoleum dedikleri hastalıktır. Göz kapağındaki herhangi bir kılın dibinde; içi dolu bir şişlik meydana gelir. Acı ve zonklama vardır. arpacıkla, hiçbir şekilde oynamayın, onu sıkmayın! Beslenmenize önem gösterin, üzüntülerinizi bırakıp biraz daha mutlu olmaya bakın.


“Arpacık sık karşılaşılan bir sorundur. Etkilediği gözkapağı bezlerine göre ikiye ayrılır. Gözkapağının dışında kirpiklere bağlı yağ bezleri vardır. Bunlar, gözün yüzeyini koruyan yağı (sebum) salgılarlar. Bazen salgı bezi kanalı tıkanır ve içerde kalan bakteriler "dış" arpacığa neden olurlar.

Gözkapağının içinde ise, "meibom bezleri" denen bir dizi bez daha vardır. Bunlar da yağ bezleridir, ancak kirpiklerle bağlantılı değillerdir, gözkapağının arka yüzüne açılırlar. Burada oluşan bir tıkanıklık ve enfeksiyon da "iç" arpacığa neden olur.

Diğer enfeksiyonlarda olduğu gibi, genel olarak beden sağlığının bozuk olması ve direnç düşüklüğü de arpacığın sık görülmesine neden olur.

Arpacık ortaya çıkmadan birkaç gün önce gözde kaşınma ve batma hissi başlar. Arpacık bir iki günde ortaya çıkar. Küçük, ağrılı bir nokta biçiminde başlar; sonra şişerek belirgin kırmızı bir püstül (içi irin dolu kabarcık) halini alır. Dış arpacık kolayca tanınır. Ama iç arpacığın görülmesi için gözkapağını dışa doğru çevirmek gerekir. Şişen meibom bezi gözkapağını gerdiğinden iç arpacık, dış arpacıktan daha ağrılıdır.

Arpacıkla birlikte gözkapağındaki ağrı ve batma hissi artar. Işık ağrıyı artırır (fotofobi) ve göz sürekli sulanır. Fotofobi, göz sulanması ve sürekli burnunu çekme, çocukta, kızamık gibi daha ciddi bir hastalığı akla getirebilir.

Oluşan iltihabın boşalmasını sağlamak önemlidir. Sıcak kompres, kan akımını artırıp gözkapağını yumuşatarak ağrıyı azaltır ve enfeksiyonun iyileşmesini kolaylaştırır. Basit bir sıcak kompres, tahta bir kaşığın çevresine pamuklu bir kumaş ya da pamuk sarıp sıcak suyun altına tutularak yapılabilir. Su dayanılabilir sıcaklıkta olmalı ve kaşık her seferinde kapalı göz üstünde en az 10 dakika tutulmalıdır. Dış arpacığın yerleştiği kıl kökü kolayca fark edilir. Kirpik bir cımbızla alınırsa, arpacık kendiliğinden boşalır, ağrı ve şişlik azalır.

Gözü ovuşturmak, enfeksiyonu bulaştıracağı için zararlıdır.”

Halk tıbbında arpacık tedavisi

Arpacık için halk tıbbında yüzyıllardır kullanılan etkili bir ilaç var: Sarımsak.

Arpacık çıkacağını hissettiğiniz zaman, veya arpacık çıktıktan sonra uygulayabilirsiniz. 1 diş sarımsağı bıçağın tersiyle hafif ezerek kabuğunu soyun. Daha sonra, hiç bıçak değdirmeden elinizle ikiye ayırın. Sarımsağı bu böldüğünüz yerinden arpacığın üzerinde bekletin. Şimdiden söyleyelim, gözünüz çok yanacak, canınız acıyacak. Yarım saat kadar gözünüzde beklettikten sonra ılık suyla gözünüzü yıkayın.

Arpacığın üzerine sık sık ılık suya veya çaya batırılmış pamuklu bez kapatmak da iltihabın kolay erimesini sağlıyor.

Çoğu hastalık gibi, arpacık da vücut direncimiz zayıfladığında, aşırı gergin, yorgun, zayıf düştüğümüzde ortaya çıkar. Vücudu güçlendirmek beslenmenin düzeltilmesi şarttır. Normalde yediğinizden daha fazla sarımsak yemeniz arpacığın tedavisine yardım eder. Güçlenmek için ısırgan çayı da içilebilir.

Bitkisel tedavi kitaplarından diğer yöntemler:

arpacık tedavisi için tavsiye edilenler

• Patatesin iç kısmını rendeleyip bir bezin içine koyun. Bu bezi arpacığın üzerine kapatın.
• Mayıs papatyası çayı (1 fincan kaynar suyun içinde 1 çay kaşığı kuru Mayıs papatyası 2-3 dakika bekletilir) ılıkken içine pamuk veya pamuklu bez batırılıp göze yatırılır.
• Bol miktarda sarımsak, çiğ sebze ve meyve yenir.

arpacık tedavisi için

• 2 çorba kaşığı dövülmüş keten tohumu 2 su bardağı kaynar suda 5-6 dakika bekletilir. Temiz bir bez parçası bu suya daldırılıp kapalı gözün üstüne yatırılır. Uygulama süresi 15-20 dakikadır, günde 2-3 kere tekrarlanır.
• Haşlanmış 1 patates çatalla ezilir. 1 yumurta sarısı ve sıcak süt eklenerek lapa yapılır. Temiz bir bezin üstüne sürülür. Patatesli kısım göze değecek şekilde kapalı göz kapağına yatırılır. Uygulama süresi 15-20 dakikadır, günde 2-3 kere tekrarlanır.
• 1 tatlı kaşığı rezene veya atkuyruğu bitkisi 1 su bardağı kaynar suda ılıklaşana kadar bekletilir. Temiz bir bez parçası bu suya daldırılıp kapalı gözün üstüne yatırılır. Uygulama süresi 20 dakikadır, günde 2-3 kere tekrarlanır.